EBL – Σεμινάριο στελεχών νέων

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μια απολογιστική έκθεση – παρουσίαση του 3ου σεμιναρίου στελεχών Νέων της Ευρωπαϊκής (Συν) Ομοσπονδίας Μπριτζ (EBL) και της συμμετοχής μου ως αντιπροσώπου της ΕΟΜ σε αυτό. Παρουσιάζεται η εξέλιξη του σεμιναρίου, τα βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής παρουσίας και τα συμπεράσματα που προκύπτουν για την ΕΟΜ και το Μπριτζ στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.

Κεντρική διαπίστωσή είναι ότι το επίπεδο οργάνωσης, σχεδιασμού και διοίκησης, στις περισσότερες ομοσπονδίες Μπριτζ της Ευρώπης, σε σχέση με τα προγράμματα προσέλκυσης, εκπαίδευσης και ενσωμάτωσης παιδιών και εφήβων στο Μπριτζ, είναι ανομοιογενές, αναπτυγμένο σε λίγες ομοσπονδίες και πολύ χαμηλό ή και ανύπαρκτο στις υπόλοιπες. Αν και έχουν περάσει δεκαετίες από την αρχή της προσπάθειας για διάδοση του Μπριτζ στις νεαρές ηλικίες, αρκετές ομοσπονδίες ταλανίζονται ακόμη με θέματα πώς θα διδάξουμε τα παιδιά, σε ποια ηλικία θα ξεκινήσουν μαθήματα Μπριτζ, πώς θα τα προσελκύσουμε κλπ, χωρίς να έχουν καταστρώσει, έστω σε γενικές γραμμές, ένα κατάλληλο σχέδιο δράσης. Ο κύριος λόγος αυτής της κατάστασης είναι η ανεπάρκεια στελεχών, όπως έχει επισημάνει ήδη από το 2012 ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Gianarrigo Rona: «αυτοί που διοικούν το Μπριτζ είναι καλοί άνθρωποι, με ευγενικές προθέσεις, δαπανούν σημαντικό τμήμα από τον χρόνο τους, αλλά πρόκειται για ερασιτέχνες, με την καλή έννοια, που δεν μπορούν να καταστρώσουν σχέδια δράσης…».
Η συμμετοχή στο σεμινάριο αυτό ήταν χρήσιμη για τις ομοσπονδίες που παρέστησαν, παρά τα μειονεκτήματά του. Οι διαδικασίες αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας μεταξύ των ομοσπονδιών και των στελεχών τους μπορούν να ωφελήσουν άμεσα, αλλά και μελλοντικά, τόσο ατομικά όσο και συλλογικά. Η ΕΟΜ διακρίθηκε μεταξύ των άλλων ομοσπονδιών και μπορεί να αποκτήσει ηγετικό ρόλο στο μέλλον, στο επίπεδο της καλλιέργειας και διάδοσης του Μπριτζ σε νεαρές ηλικίες.

1.1 Η ταυτότητα του σεμιναρίου

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Μπριτζ (EBL εν συντομία) διοργανώνει τακτικά τα τελευταία χρόνια σεμινάρια στελεχών που ασχολούνται με την προσέλκυση και εκμάθηση του Μπριτζ σε παιδιά και νέους. Πρόκειται για μια ακόμη απόδειξη του ενδιαφέροντος της EBL για το παιδικό και νεανικό Μπριτζ. Αν και ο τίτλος του σεμιναρίου είναι «European coach seminar», προσκαλούνται στελέχη των εθνικών ομοσπονδιών ή και απλοί αντιπρόσωποι (π.χ. εκπαιδευτές ενός σχολείου, ενός ομίλου) που έχουν κάποια σχέση με την εκπαίδευση παιδιών στο Μπριτζ (κάποιοι σύνεδροι απλώς εκπροσώπησαν την ομοσπονδία τους, χωρίς να έχουν οι ίδιοι και η ομοσπονδία τους κάποια δράση σχετική με το νεανικό Μπριτζ).
Το πρώτο σεμινάριο διοργανώθηκε το 2015 (17-18 Ιουλίου) στο Τρόμσο της Νορβηγίας, παράλληλα με το 12ο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα νέων (ζεύγη). Το δεύτερο αντίστοιχο σεμινάριο του 2016 (18-20 Ιουλίου) φιλοξενήθηκε στη Λιέπαγα της Λεττονίας. Το σεμινάριο της Οπάτια του 2018 είναι το τρίτο της σειράς και το πρώτο στο οποίο συμμετείχε αντιπρόσωπος της ΕΟΜ. Άρα, το σεμινάριο μάλλον θα καθιερωθεί, να επαναλαμβάνεται ανά διετία και να διεξάγεται παράλληλα με το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ζευγών Νέων, του οποίου θεωρείται τμήμα.

Το πρόγραμμα του σεμιναρίου του 2018 είχε διάρκεια τριών ημερών, ξεκινώντας από τη Δευτέρα 16 Ιουλίου. Περιελάμβανε συνεδριάσεις ολομέλειας, εισηγήσεις αντιπροσώπων στην ολομέλεια και ομάδες εργασίας (η ολομέλεια χωρίστηκε σε τρεις ομάδες, οι οποίες είχαν ως σκοπό την προετοιμασία των διαλέξεων / μαθημάτων στην «κατασκήνωση νέων» του 14ου Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος νέων, που εξελισσόταν παράλληλα).
Στο σεμινάριο, σύμφωνα με τον κατάλογο που διανεμήθηκε στην αρχή, εκπροσωπήθηκαν 17 ομοσπονδίες με συνολικά 29 αντιπροσώπους. Εκτός καταλόγου παρουσιάστηκαν ένας εκπρόσωπος της Ολλανδικής κι ένας εκπρόσωπος της Γαλλικής Ομοσπονδίας (άρα, συνολικά 19 ομοσπονδίες έστειλαν αντιπροσώπους). Η EBL εκπροσωπήθηκε από τον Gilad Ofir, μέλος της Επιτροπής Νέων της EBL (και πρόεδρο της Επιτροπής Νέων της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας), ο οποίος παρακολούθησε το σεμινάριο την πρώτη ημέρα και στη συνέχεια τον συντονισμό ανέλαβε ο Τσέχος Milan Macura, επίσης μέλος της Επιτροπής Νέων της EBL. Παρών ήταν και ο Josef Harsaniy, μέλος του ΔΣ της EBL.
Δυσάρεστο γεγονός, στο επίπεδο των συμμετοχών, ήταν η απουσία σημαντικών ομοσπονδιών, με ιδιαίτερο έργο και συνεισφορά στο παιδικό / νεανικό Μπριτζ. Απουσίαζαν η Ιταλική Ομοσπονδία, η Αγγλική Ομοσπονδία, η Γαλλική υποαντιπροσωπεύτηκε (δεδομένου ότι ο Γάλλος εκπαιδευτής ελάχιστα συμμετείχε στο σεμινάριο), η Ισραηλινή Ομοσπονδία, η Τουρκική.
Το κεντρικό θέμα του σεμιναρίου ήταν: «Προγράμματα Νέων των Εθνικών Ομοσπονδιών/NBO’s Youth Projects». Μόνο σε δύο παρουσιάσεις – εισηγήσεις δικαιολογήθηκε ο τίτλος αυτός. Οι περισσότερες εισηγήσεις παρουσίασαν μεμονωμένες προσπάθειες προσέλκυσης και εκπαίδευσης παιδιών.

1.2 Η πρώτη ημέρα του σεμιναρίου (Δευτέρα 16/7, 10.00 – 19.30)

Ο Gilad Ofir στην εναρκτήρια ομιλία χαιρέτησε τους παρευρισκόμενους αντιπροσώπους και ζήτησε να παρουσιαστούμε, αναφέροντας τον ρόλο που έχουμε στο πλαίσιο της ομοσπονδίας μας και κατά πόσο ενημερωνόμαστε από την ομοσπονδία μας για ευρωπαϊκά θέματα ή αν απλώς είμαστε αντιπρόσωποι των ομοσπονδιών χωρίς περαιτέρω αρμοδιότητες.
Στη σειρά μου να παρουσιαστώ ανέφερα ως ιδιότητά μου στην ΕΟΜ το ρόλο του «Συμβούλου Εκπαίδευσης / Educational Consultant», με την οποία ιδιότητα είχα παρακολουθήσει και το σεμινάριο στελεχών της Ρώμης του 2016. Απάντησα θετικά στην ερώτηση, αν έχω άμεση επικοινωνία με το ΔΣ της Ομοσπονδίας μου και, σχετικά με τα ευρωπαϊκά θέματα / επικοινωνία με την EBL, πως μου κοινοποιούνται τα μηνύματα της ΕBL. Ανέφερα ως παράδειγμα την αίτηση χρηματοδότησης για το πρόγραμμα «Kids 2015-2019», αίτηση και προϋπολογισμό του προγράμματος που συνέταξα και έστειλε η ΕΟΜ στην EBL, από την οποία λάβαμε επιχορήγηση 2.000 Ευρώ.
Το σημείο αυτό ήταν εξαιρετικά αποκαλυπτικό για το επίπεδο λειτουργίας των Εθνικών Ομοσπονδιών και το επίπεδο ενημέρωσης των στελεχών τους. Καμία ομοσπονδία, εκτός της ΕΟΜ, δεν ήταν ενήμερη για το «ταμείο παίδων» της EBL και φυσικά δεν υποβλήθηκε άλλο αίτημα χρηματοδότησης. Αυτή η αναφορά, στη χρηματοδότηση που έλαβε η ΕΟΜ, έδωσε την ευκαιρία στον Gilad Ofir να υποδείξει το έλλειμμα ενημέρωσης επικοινωνίας των Εθνικών Ομοσπονδιών και ότι, παρά το γεγονός ότι υπήρχαν διαθέσιμα χρήματα στο ταμείο της EBL, καμιά άλλη ομοσπονδία δεν τα διεκδίκησε.
Μετά την παρουσίαση των αντιπροσώπων έγινε αναδρομή στα δύο ανάλογα προηγούμενα σεμινάρια και παρουσίαση του προγράμματος της EBL «Youth Plan 2018-2022». Από τα κύρια σημεία αυτής της παρουσίασης ήταν η εισαγωγή μιας νέας κατηγορίας αγώνων, η Under 13 (U13), σε ζεύγη από το 2018 και σε ομάδες από το 2019. Ανακοινώθηκε ότι αυξήθηκε τόσο ο αριθμός των ομοσπονδιών, που έλαβαν μέρος στους Ευρωπαϊκούς αγώνες ομάδων νέων (28 ομοσπονδίες), όσο και ο αριθμός των νέων, που αγωνίζονται σε επίπεδο ομοσπονδιών. Τμήμα αυτού του προγράμματος είναι η διεξαγωγή ανάλογων σεμιναρίων, το ταμείο νέων της EBL και ο υπολογισμός Master Points για τους νέους.
Η πρώτη ημέρα του σεμιναρίου συνεχίστηκε με επίδειξη / ασκήσεις Γιόγκα, που μπορούν να εφαρμοσθούν την ώρα που παίζουμε Μπριτζ, επιφέροντας ανακούφιση και ξεκούραση στο αναπνευστικό σύστημα, στο μυϊκό κλπ. Ακολούθησε διακοπή για γεύμα και στις 14:30 επανήλθαμε, μετά από μια αναμνηστική φωτογραφία της ολομέλειας στην αίθουσα συνεδριάσεων.

Η πρώτη παρουσίαση προγράμματος παίδων έγινε από την κυρία Agata Kowal, πολωνίδα μαθηματικό, η οποία παρουσίασε το πρόγραμμα εκμάθησης Μπριτζ σε ένα Γυμνάσιο της Κρακοβίας. Η εισήγησή της επέτρεψε να διευκρινιστούν πολλά σημεία σχετικά με το Μπριτζ στην Πολωνία και τη διδασκαλία του σε παιδιά. Όπως μας ενημέρωσε η πολωνίδα αντιπρόσωπος, το Μπριτζ διδάσκεται μόνο σε ένα Γυμνάσιο στην Κρακοβία και μόνο σε ένα τμήμα 25 μαθητών, οι οποίοι επέλεξαν το Μπριτζ ως σπορ σε ένα εξάωρο πρότζεκτ ανά εβδομάδα. Η ουσιώδης πληροφορία είναι ότι το πολωνικό σχολείο λειτουργεί 7.30 ως 15.00 και στο εβδομαδιαίο πρόγραμμά του εντάσσονται 10 ώρες αθλητισμού & γυμναστικής (όταν το ελληνικό Γυμνάσιο και Λύκειο περιέχουν 2 ώρες Γυμναστικής). Σ’ αυτό το 10ωρο οι μαθητές είναι υποχρεωμένοι να επιλέγουν ένα σπορ, και μια από τις επιλογές τους είναι και το Μπριτζ (χωρίς να μπορούν να αλλάξουν την αρχική προτίμηση). Το κοινό το σεμιναρίου έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μια έρευνα που πραγματοποίησε η Agata Kowal, σύμφωνα με την οποία οι μαθητές που επέλεξαν το Μπριτζ, ως σπορ, παρουσίασαν καλύτερες επιδόσεις, συγκριτικά με τους συμμαθητές τους, στον κορμό των βασικών μαθημάτων. Το μέλλον του σχολικού Μπριτζ στην Πολωνία δεν είναι βέβαιο μιας και, όπως μου απάντησε η πολωνίδα μαθηματικός, το εκπαιδευτικό τους σύστημα βρίσκεται σε φάση μεταρρύθμισης.
Ακολούθησε η εισήγησή μου, για την οποία αρχικώς μου ανακοινώθηκε χρόνος παρουσίασης 20 λεπτών, αλλά τελικά η παρουσίαση διήρκεσε πάνω από 60 λεπτά. Είχα προετοιμάσει ένα αρχείο Power Point με 66 διαφάνειες, το οποίο παρέδωσα στους υπεύθυνους του σεμιναρίου, για να αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της EBL μαζί με τις άλλες παρουσιάσεις. Επίσης είχα προσφερθεί να παρουσιάσω το πρόγραμμα της ΕΟΜ στην πρώτη ημέρα του σεμιναρίου, δεδομένου ότι δεν είχε καταρτιστεί πρόγραμμα παρουσιάσεων. Στην παρουσίασή μου περιέγραφα όλη τη διαδικασία που με οδήγησε στη σύλληψη και στην πρόταση προς το ΔΣ της ΕΟΜ του προγράμματος «Kids 2015-2019», τη σύσταση της Εθνικής Ομάδας Παίδων και τη συμμετοχή της στους Πανευρωπαϊκούς Αγώνες της Σλοβακίας του 2017.

Ένα μεγάλο θέμα, που διέτρεξε όλο το σεμινάριο, ήταν η προσέγγιση – προσέλκυση παιδιών στο Μπριτζ. Αρκετοί αντιπρόσωποι εξέφρασαν την άποψη ότι οι ομοσπονδίες πρέπει να «πουλήσουν» το Μπριτζ στα σχολεία, σε μια επιθετική τακτική προώθησης, ζητώντας από τη σχολική κοινότητα να αναλάβει και το κόστος των μαθημάτων (κύριος εκφραστής αυτής της άποψης είναι ο Gilad Ofir, κρίνοντας βέβαια από το εκπαιδευτικό σύστημα του Ισραήλ και τις αρχές που επικρατούν σ’ αυτό).
Είχα πολλές ευκαιρίες – παρεμβάσεις να διαφοροποιηθώ από αυτήν τη στάση. Αυτό που πρότεινα, με βάση το πρόγραμμα «Games of the Mind» της Μαρίνας Λαντζούνη στο 6ο Γυμνάσιο Καλαμάτας, ήταν ότι η σύνδεση του σχολείου με το Μπριτζ, στην περίπτωση της Ελλάδας, μπορεί να επιτευχθεί μόνο εκ των έσω, όταν ένας πεπειραμένος Μπριτζέρ (όπως η περίπτωση του Μανώλη Πρωτονοτάριου, ο οποίος, ως εκπαιδευτής σε σχολείο της Αττικής, συγκέντρωσε και δίδαξε μπριτζ σε ομάδα μαθητών του) ή έστω ένας παίκτης του Μπριτζ (περίπτωση Λαντζούνη) ανήκει στο εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου. Η λογική να χτυπήσουμε την πόρτα του σχολείου, να προτείνουμε στον Διευθυντή μαθήματα Μπριτζ και να ζητήσουμε από τη σχολική κοινότητα να πληρώσει γι’ αυτά είναι εκτός πραγματικότητας, όσον αφορά στα ελληνικά σχολεία (τα οποία συχνά δεν έχουν χρήματα για αναλώσιμα, περιμένουν χορηγίες για αγορά Η/Υ ή κάποια εταιρεία να τους δώσει μεταχειρισμένους υπολογιστές κλπ).
Με την ολοκλήρωση της εισήγησης δέχθηκα ερωτήσεις που αφορούσαν τον τρόπο προσέλκυσης μαθητών, τις μεθόδους διδασκαλίας, την πλέον κατάλληλη ηλικία για να αρχίσουν τα παιδιά την εκμάθηση του παιχνιδιού. Ανάλογες ερωτήσεις και συζητήσεις ακολούθησαν την εισήγηση μέχρι την ολοκλήρωση του σεμιναρίου και συνεχίζονται και μετά από αυτό, κυρίως μέσα από τη σελίδα του Facebook “Youth Bridge Coaches”, η οποία δημιουργήθηκε για να εξασφαλιστεί η επικοινωνία μεταξύ των μελών του σεμιναρίου.
Η πρώτη ημέρα του σεμιναρίου ολοκληρώθηκε με την επίσκεψή μας στο “Youth Camp”, το οποίο στεγάστηκε σε μια μεγάλη αίθουσα του 3ου ορόφου στο ίδιο κτίριο που στεγαζόταν το σεμινάριο (το κτίριο αυτό ονομάζεται «Conference Hall» και βρίσκεται απέναντι από το ξενοδοχείο, στο οποίο διέμεναν οι περισσότεροι αντιπρόσωποι των Εθνικών Ομοσπονδιών).

Δραστηριότητα στην κατασκήνωση των νέων

Στους εφήβους – μέλη της κατασκήνωσης προτάθηκε να χωριστούν σε τμήματα «Beginners – Intermediate – Advanced» και να παρακολουθήσουν την ανάλογη διάλεξη: Πλάνο εκτέλεσης για τους αρχαρίους – αξιολόγηση χεριού για τους ελαφρώς προχωρημένους και αγορές φραγμού για τους προχωρημένους. Επέλεξα να συμμετάσχω στο 2ο τμήμα «Ελαφρώς προχωρημένοι/αξιολόγηση χεριού», το οποίο είχε ως επικεφαλής τον Milan Macura.
Στο σημείο αυτό εντοπίζω δύο σημαντικά λάθη, τα οποία οφείλονται σε άστοχο ή εσφαλμένο σχεδιασμό μεταξύ των συντελεστών του σεμιναρίου. Ο χωρισμός των παιδιών σε «αρχάριους – προχωρημένους κλπ» ήταν εντελώς αυθαίρετος και μη λειτουργικός (τα παιδιά δήλωναν οτιδήποτε αποφεύγοντας σε μεγάλο βαθμό το χαρακτηρισμό «αρχάριος»). Το δεύτερο λάθος δεν το έχω συναντήσει άλλη φορά στα 30 σχεδόν χρόνια που εργάζομαι στην εκπαίδευση, παρακολουθώ ή διοργανώνω σεμινάρια: δύο παρουσιάσεις έγιναν στον ίδιο χώρο, δύο ομιλητές, δύο διαφορετικά θέματα, δύο οθόνες προβολής στην ίδια αίθουσα. Φυσικά, υπήρξαν διαμαρτυρίες και σχόλια, οπότε την επόμενη μέρα η αίθουσα χωρίστηκε σε δύο τμήματα.

1.2 Η δεύτερη ημέρα του σεμιναρίου (Τρίτη 17/8, 10.00 – 19.00)

Η δεύτερη ημέρα ξεκίνησε με μια συζήτηση – απολογισμό σχετικά με τις παρουσιάσεις στην κατασκήνωση κατά την πρώτη ημέρα. Οι παρουσιάσεις αυτές είχαν προετοιμαστεί μέχρι ενός βαθμού από τους Milan Macura (Τσεχία), Stefan Skorchev (Βουλγαρία) και Vjekoslav Zepic (Κροατία). Επισημάνθηκαν οι ατέλειες της πρώτης μέρας και τονίστηκε το πρόβλημα που είχε ο Vjekoslav Zepic με το τμήμα αρχαρίων, το οποίο δυσλειτούργησε (αν και ήταν μόνοι τους στην αίθουσα του σεμιναρίου). Επικράτησε κλίμα κατανόησης των λαθών της πρώτης μέρας και προσπάθεια να ξεπεραστούν αυτά τα λάθη στη δεύτερη συνάντηση με τα παιδιά της κατασκήνωσης.
Το υπόλοιπο πρωινό πρόγραμμα της δεύτερης ημέρας αφιερώθηκε στον σχεδιασμό διανομών, ανά γκρουπ διαλέξεων, οι οποίες θα χρησιμοποιούνταν στις απογευματινές διαλέξεις. Εκτιμώ πως αυτό το τμήμα προετοιμασίας έπρεπε να γίνει πριν το σεμινάριο. Δαπανήθηκε πολύτιμος χρόνος του σεμιναρίου και των συνέδρων, χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Επίσης, η κατανομή των ρόλων – εισηγητών έγινε με αφανείς διαδικασίες. Είχα στείλει εγκαίρως μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στους Gilad Ofir και Milan Macura, θέτοντας το ερώτημα αν ενδιαφέρεται η οργανωτική επιτροπή του σεμιναρίου να παρουσιαστεί το πρόγραμμα «Kids 2015-2019» της ΕΟΜ (στο οποίο ερώτημα μού απάντησαν καταφατικά – γι’ αυτό η εισήγησή μου έγινε την πρώτη ημέρα του σεμιναρίου) και επίσης αν υπάρχει ανάγκη και επιθυμία για εισήγηση εκ μέρους μου στην κατασκήνωση (στο οποίο ερώτημα δεν μου απάντησαν). Σε μια πρόχειρη προετοιμασία είχα σκεφθεί διάφορα πιθανά θέματα για την παρουσίαση στην κατασκήνωση, στα οποία περιλαμβάνονταν και θέματα αγοραστικής επικοινωνίας (με έμφαση στο θέμα της επικοινωνίας), τήρησης των κανονισμών και συμπεριφοράς στο τραπέζι κ.α). Τα θέματα αυτά παρακάμφθηκαν και επιλέχθηκαν θέματα εκτεταμένα και ακατάλληλα για διδασκαλία (το θέμα της αξιολόγησης του χεριού αντιστοιχεί σε μια εκτεταμένη βιβλιογραφία). Επεσήμανα στον Milan Macura τη διαφορά διάλεξης και μαθήματος: η διάλεξη είναι κάτι ολοκληρωμένο, η διδασκαλία είναι τμήμα ενός αναλυτικού προγράμματος.

Παρακολουθώντας μια εισήγηση

Μετά το γεύμα ακολούθησαν οι εισηγήσεις της δεύτερης ημέρας: ο Ολλανδός αντιπρόσωπος Dennis Stuurman παρουσίασε το πρόγραμμα της Ομοσπονδίας του και στη συνέχεια ο Κροάτης Frano Jancic παρουσίασε το σχολικό πρόγραμμα στην πόλη του Ντουμπρόβνικ. Το ολλανδικό πρόγραμμα διαθέτει τόσο κεντρική όσο και περιφερειακή διάρθρωση, υπεύθυνο συντονιστή του προγράμματος, ο οποίος ασχολείται με τη διευθέτηση οργανωτικών θεμάτων, προπονητές, που αναλαμβάνουν τους νεαρούς Μπριτζέρς και συναντήσεις / αγώνες σε μηνιαίες και ετήσιες συναντήσεις. Όπως ανέφερε ο Stuurman, το πρόγραμμα της Ολλανδικής Ομοσπονδίας για τα παιδιά δεν είναι ένα ξεχωριστό πρόγραμμα, αλλά είναι πλήρως ενσωματωμένο στη λειτουργία της Ολλανδικής Ομοσπονδίας.
Αντίθετα με την Ολλανδική, η Κροατική Ομοσπονδία παρουσίασε ένα πολύ φτωχό πρόγραμμα. Μια μικρή δραστηριότητα σε 4 σχολεία του Ντουμπρόβνικ, έλλειψη εκπαιδευτών και αρχάριων εκπαιδευόμενων. Ο Κροάτης αντιπρόσωπος δήλωσε πως έχουν πρόβλημα προβολής και προσέλκυσης αρχάριων και μου απηύθυνε τον λόγο λέγοντας «ίσως οι φίλοι μας από την Ελλάδα μπορούν να μας βοηθήσουν». Του απάντησα το εξής: «έστω ότι το φθινόπωρο, μετά από μια επιτυχημένη εκστρατεία, έχετε 500 νέους αρχάριους εκπαιδευόμενους. Έχετε τους απαραίτητους εκπαιδευτές να καλύψετε αυτούς τους αρχάριους;». Ο Frano Jancic απάντησε, αφού σκέφθηκε λίγο: «Όχι, δεν τους έχουμε». Ανταπάντησα πως χρειάζεται να εξασφαλίσουν πρώτα την απαραίτητη οργάνωση και στη συνέχεια να προχωρήσουν σε διαδικασίες προβολής και προώθησης, απάντηση με την οποία συμφώνησε και ο συντονιστής Milan Macura.
Μετά τις εισηγήσεις περάσαμε στην κατασκήνωση νέων όπου διαπιστώσαμε πως τα μισά περίπου παιδιά είχαν αναχωρήσει για την πατρίδα τους. Με όσα παιδιά είχαν απομείνει ολοκληρώθηκαν οι εισηγήσεις που ξεκίνησαν την προηγούμενη ημέρα.

1.3 Η τρίτη ημέρα του σεμιναρίου (Τετάρτη 18/7, 10.00 – 19.00)

Η τελευταία ημέρα του σεμιναρίου ξεκίνησε με παρουσιάσεις προγραμμάτων εκπαίδευσης παιδιών από διάφορες ομοσπονδίες της Ευρώπης. Οι Σουηδοί απεσταλμένοι Marie Andren και Goran Forss παρουσίασαν λεπτομέρειες από την εκμάθηση Μπριτζ σε παιδιά σε ένα σχολείο της Στοκχόλμης και σε έναν όμιλο στην πόλη του Νορκόπινγκ. Στη συνέχεια η Monica Garneatta παρουσίασε τη δραστηριότητα του ομίλου Μπριτζ Apullum στη Ρουμανία. Ξεκινώντας από τα πρόβλημα της μείωσης των παικτών στη Ρουμανία, προσπάθησαν να βρουν νέους παίκτες μέσα από τον σχολικό πληθυσμό. Η Ομοσπονδία υπέγραψε μια συμφωνία με το Υπουργείο Παιδείας και έτσι εκπρόσωποι της Ομοσπονδίας παρουσιάστηκαν στα σχολεία της περιοχής του Club Apullum και κατάφεραν να συγκεντρώσουν 38 παιδιά, τα οποία σταδιακά εντάχθηκαν στον όμιλο του Μπριτζ της περιοχής.
Ο Σέρβος εκπρόσωπος Ivica Bosnjak μίλησε λίγα λεπτά δηλώνοντας ότι στη Σερβία δεν υπάρχει εκπαιδευτική και αγωνιστική δραστηριότητα παιδιών.
Ο Ισπανός εκπρόσωπος Juri Llorenc διδάσκει Μπριτζ σε ιδιωτικό σχολείο της Βαρκελώνης επί 12 χρόνια και παρουσίασε την εμπειρία του και τους προβληματισμούς του για την εξέλιξη του παιδικού Μπριτζ στην Ισπανία. Σε ερώτηση που έθεσα, απάντησε ότι το σχολείο του είναι το μοναδικό στο οποίο διδάσκεται Μπριτζ σε όλη την Ισπανία.
Ακολούθησαν μικρές εισηγήσεις των εκπροσώπων της Τσεχίας, Νορβηγίας και Εσθονίας. Κοινό τους χαρακτηριστικό είναι ότι έχουν αναθέσει την εκπαίδευση των παιδιών σε νέους αθλητές, π.χ. οι εκπρόσωποι της Τσεχίας και Νορβηγίας οι οποίοι ασχολούνται με την εκπαίδευση, ήταν ανάμεσα στους διακριθέντες της κατηγορίας U26.
Στο απογευματινό τμήμα της τρίτης ημέρας δόθηκε η ευκαιρία να παρακολουθήσουν οι σύνεδροι το βίντεο που δημιούργησε η Μαρίνα Λαντζούνη για τη συμμετοχή της Εθνικής Ομάδας Παίδων και τη συμμετοχή της στο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα Νέων & Παίδων του 2017 («Εθνική Παίδων Μπριτζ 2017»). Το βίντεο είχε συμπεριληφθεί στην παρουσίασή μου, όμως δεν προβλήθηκε λόγω εξάντλησης του χρόνου. Ωστόσο, στην τρίτη ημέρα του σεμιναρίου δόθηκε η ευκαιρία να προβληθεί. Το κοινό ξέσπασε σε χειροκροτήματα και η πρώτη ερώτηση που δέχτηκα ήταν «πόσο κόστισε η κατασκευή του;». Απάντησα ότι δεν απαιτήθηκε αμοιβή για την κατασκευή του, αλλά ότι είναι προϊόν εθελοντικής εργασίας. Ήταν μια ευκαιρία για μια νέα συζήτηση, σχετικά με τη δομή και τη λειτουργία των Εθνικών Ομοσπονδιών. Μάλλον δεν ήταν τυχαίο πως η ερώτηση προήλθε από εκπρόσωπο Ομοσπονδίας από την Ανατολική Ευρώπη, όπου φαίνεται ότι κυριαρχεί μια εμπορευματική λογική στην οργάνωση του Μπριτζ.

1.5 Η παρουσία της ΕΟΜ στο 3ο σεμινάριο στελεχών Νέων της EBL

• Σε μια προσπάθεια αυτοαξιολόγησης διατυπώνω τις εξής παρατηρήσεις:
  Ως αντιπρόσωπος της ΕΟΜ παρακολούθησα όλες τις διαδικασίες του σεμιναρίου, σε όλο το τριήμερο πρόγραμμά του. Αφιέρωσα και χρόνο εκτός του σεμιναρίου σε ανεπίσημες συζητήσεις και ανταλλαγή απόψεων με κάποιους από τους συνέδρους. Δημιουργήθηκαν νέες σχέσεις, οι οποίες μπορούν να φανούν χρήσιμες στο μέλλον.
•  Η εισήγησή μου ήταν η μεγαλύτερη σε διάρκεια και η πλουσιότερη σε διαφάνειες, φυσικά και σε πληροφορίες. Στο πλαίσιο της εισήγησης έγιναν παραπομπές σε παλαιότερα κείμενα και ανακοινώσεις των Προέδρων της Ευρωπαϊκής και Παγκόσμιας Ομοσπονδίας, δείγμα μελέτης αρχειακού υλικού και οργάνωσης της παρουσίασης (προηγήθηκε δίμηνη προετοιμασία για τη συγκεκριμένη εισήγηση). Η γλώσσα της εισήγησης ήταν η αγγλική.
•  Στους συνέδρους δόθηκαν αρκετά στοιχεία για τη λειτουργία και την κατάσταση της ΕΟΜ (όπως η κίνηση των εγγραφών αρχάριων εκπαιδευόμενων τα τελευταία χρόνια, χαρακτηριστικά της εκστρατείας μας για την προσέλκυση νέων μαθητών κ.α.), στοιχεία που πιστεύω πως εντυπωσίασαν το κοινό. Ζητήθηκαν λεπτομέρειες για την προώθηση στην Ελλάδα, το ύψος της δαπάνης προβολής, τα μέσα προβολής.
• Θεωρώ πως, από τις ομοσπονδίες που αντιπροσωπεύτηκαν, η ΕΟΜ μαζί με την Ολλανδική Ομοσπονδία ήταν οι μόνες που παρουσίασαν ένα συνεκτικό πρόγραμμα (κι άλλες ομοσπονδίες διαθέτουν ικανοποιητικά προγράμματα εκπαίδευσης παιδιών, αλλά δεν ήταν παρούσες στο σεμινάριο, για να παρουσιαστεί το πρόγραμμά τους). Η αίσθηση που αποκόμισα από την παρουσίαση του Ολλανδού αντιπροσώπου είναι πως το δικό τους πρόγραμμα είναι πλέον δεδομένο και στατικό, το δε ελληνικό πρόγραμμα βρίσκεται σε μια δυναμική πορεία ανάπτυξης με πολλές προσδοκίες για το μέλλον.

1.6  Γενικά συμπεράσματα για το σεμινάριο

Λαμβάνοντας υπόψη όλα όσα ακούστηκαν και συζητήθηκαν στην Οπάτια, καταλήγω στα εξής:

• Οι Εθνικές Ευρωπαϊκές Ομοσπονδίες στελεχώνονται σε μεγάλο βαθμό από πρόσωπα ερασιτεχνικού προσανατολισμού, τα οποία μπορεί να διακρίνονται για τις επιδόσεις τους στο παιχνίδι, αλλά παρουσιάζουν σοβαρό έλλειμμα σε επίπεδο ενημέρωσης, σχεδιασμού, διοίκησης και ανταπόκρισης, γενικότερα, στις ανάγκες ενός σύγχρονου κοινωνικού οργανισμού εθνικής εμβέλειας.
• Οι διαδικασίες οργάνωσης του σεμιναρίου ήταν αφανείς. Η ενημέρωση των συνέδρων περιορισμένη και ελλιπής. Η καθυστέρηση με την οποία αναρτήθηκαν οι εισηγήσεις των συνέδρων στην ιστοσελίδα της EBL απολύτως αδικαιολόγητη (40 ημέρες μετά την ολοκλήρωση του σεμιναρίου αναρτήθηκαν 5 εισηγήσεις και 4 σχέδια διαλέξεων – τονίζω ότι στα σεμινάρια εκπαίδευσης της ΕΟΜ οι εισηγήσεις αναρτούνται σε λίγες εργάσιμες ημέρες, συχνά την πρώτη εργάσιμη).
• Οι περισσότεροι σύνεδροι δεν ήταν προετοιμασμένοι για το σεμινάριο. Υπήρξαν σύνεδροι που δεν είχαν να παρουσιάσουν κάτι για το παιδικό / νεανικό Μπριτζ στη χώρα τους. Πολλοί σύνεδροι δεν έχουν στείλει καν την εισήγησή τους στην EBL.
• Το σεμινάριο «στελεχών νέων» θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό, επειδή μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία για κοινές ευρωπαϊκές δράσεις στο επίπεδο της προετοιμασίας των παίδων / νέων.
• Αποκρυσταλλώθηκαν τα μεγάλα θέματα, που απασχολούν τόσο τις επιμέρους ομοσπονδίες, όσο και τη συνολική κοινότητα του Ευρωπαϊκού Μπριτζ, σχετικά με το παιδικό Μπριτζ: Μίνι-Μπριτζ ή απευθείας μάθηση της επίσημης μεθόδου για τα παιδιά; Σχολεία ή όμιλοι ως χώροι μάθησης; Κι αν ξεκινήσουμε από το σχολείο, πώς θα «μεταφέρουμε» το παιδί στον όμιλο; Νέοι σε ηλικία εκπαιδευτές παιδιών ή έμπειροι / ηλικιωμένοι;
•  Ζητήθηκε η βοήθεια της EBL προκειμένου ορισμένες εθνικές Ομοσπονδίες να ξεπεράσουν κάποια εσωτερικά προβλήματα, τα οποία εμποδίζουν την ανάπτυξη του Μπριτζ και ιδιαίτερα του παιδικού Μπριτζ. Ένα από αυτά τα προβλήματα είναι η πιστοποίηση των εκπαιδευτών, θέμα το οποίο είναι τακτοποιημένο για την ΕΟΜ.

Ο Δημήτρης Παπασπύρου παίζει μπριτζ με συμπαίκτη τον Josef Harsanyi της Γερμανικής Ομοσπονδίας, μέλος του ΔΣ της EBL και αντιπάλους τον Ερρίκο Λεωνίδου της Κυπριακής (αριστερά) και τον Zoltan Magyari της Ρουμανικής Ομοσπονδίας.

Επίλογος

Ως αντιπρόσωπος της ΕΟΜ εκφράζω την ικανοποίησή μου για την παρουσία ενός Έλληνα αντιπροσώπου σ’ αυτό το σεμινάριο. Η εικόνα που αποτυπώθηκε για την ΕΟΜ είναι αυτή μιας δυναμικής Ομοσπονδίας, με σημαντικές επιδόσεις στην προώθηση και στην εκπαίδευση όλων των ηλικιών. Η διαφορά από άλλες ομοσπονδίες έγκειται στο επίπεδο του σχεδιασμού (μακροπρόθεσμος) και της αξιοποίησης ποικίλων ανθρώπινων πόρων (σε διοικητικό, εκπαιδευτικό και επιστημονικό επίπεδο).
Υπάρχουν πολλά ζητήματα που πρέπει να διευκρινισθούν και να τακτοποιηθούν σχετικά με το παιδικό Μπριτζ. Η EBL έχει επενδύσει στην ανάπτυξη και διάδοση του Μπριτζ, μέσω του ανοίγματος στις νεαρές ηλικίες. Αυτό εξηγείται σε μεγάλο βαθμό από τη σημαντική γήρανση των Μπριτζερ των περισσότερων Ευρωπαϊκών Ομοσπονδιών. Η ενασχόληση με τα παιδιά, όμως, απαιτεί ποιοτικό σχεδιασμό και ανυστερόβουλη διάθεση. Η αίσθηση, που αποκόμισα από στελέχη της EBL και των ομοσπονδιών, είναι πως θεωρούν ότι η συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι κατάλληλη και θεωρείται ικανή να παράγει εισόδημα και προσωπικά οφέλη.
Η επιτυχία του 3ου σεμιναρίου στελεχών νέων της EBL θα κριθεί από όσα θα γίνουν μέχρι το επόμενο σεμινάριο. Αν υπάρξει επικοινωνία και αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων και μεταξύ ομοσπονδιών, τότε αυτή η σειρά σεμιναρίων θα αποδειχθεί χρήσιμη.